54. Co powinien zawierać raport z wyceny przedsiębiorstwa?

Rekomendacja wartości i raport z wyceny – wprowadzenie

Raport z wyceny zawierający rekomendację wartości wieńczy proces wyceny przedsiębiorstwa.

Zgodnie z Krajowym Standardem Wyceny Specjalistycznym „Ogólne zasady wyceny przedsiębiorstw” rekomendowana wartość może być wyrażona „w formie kwoty lub przedziału wartości”. (p. 10.2 Standardu).

Do rekomendowanej wartości biegły „dochodzi” poprzez odpowiedni wybór i właściwe zastosowanie podejść i metod wyceny. Wyceny dokonuje się jednak zawsze przy pewnych ograniczeniach i przyjętych przez biegłego założeniach.

Jak wskazano we wpisie „Jakie są podejścia i metody wyceny przedsiębiorstw?”, „teoretycznie wszelkie podejścia (możliwe do zastosowania w danych warunkach) powinny doprowadzić biegłego do zbliżonego wyniku.” W pewnych przypadkach jednak ograniczenia wyceny lub inne specyficzne sytuacje mogą znacząco różnicować uzyskiwane wyniki. Jednakże, zgodnie z punktem 10.3 „Standardu…”, „w sytuacji gdy wycena różnymi metodami prowadzi do istotnie zróżnicowanych wyników, wyceniający powinien zidentyfikować i wyjaśnić przyczyny tych różnic oraz zaprezentować czynniki wpływające na wartość przedsiębiorstwa.”

Ostatecznie wszystkie informacje o przedmiocie, celu, założeniach wyceny, przyjętym standardzie wartości wraz z wyjaśnieniami i uzasadnieniami powinny znaleźć się w raporcie z wyceny.

Raport z wyceny – ogólna struktura dokumentu

Zawartość raportu z wyceny przedsiębiorstwa określa punkt 11.10 wskazanego „Standardu…”. Stanowi on, iż „Raport z wyceny powinien zawierać co najmniej:

1. specyfikację warunków zlecenia,
2. opis przedsiębiorstwa i jego otoczenia,
3. analizę ekonomiczno-finansową,
4. opis zastosowanych metod wyceny oraz rekomendację wartości.

Elementy specyfikacji warunków zlecenia

Punkt 11.10.1 „Standardu…” wymienia następujące elementy specyfikacji warunków zlecenia, które powinien zawierać raport z wyceny:

• przedmiot wyceny,
• cel wyceny / zakładane wykorzystanie wyceny,
• zlecającego oraz innych użytkowników,
• podstawowe założenia wyceny,
• poziom wartości,
• datę wyceny i datę przygotowania raportu,
• źródła informacji użyte w wycenie
• inne kluczowe informacje i dane niezbędne do przedstawienia przedmiotu wyceny.

Wskazane punkty takie jak: przedmiot, cel, podstawowe założenia omówiono w oddzielnych wpisach, z którymi zachęcam do zapoznania się.

Tutaj warto zwrócić uwagę na punkty: poziom wartości, datę wyceny i datę przygotowania raportu oraz źródła informacji użyte w wycenie.

Określenie poziomu wartości jest szczególnie istotne przy wycenie udziałów. Chodzi o wskazanie w tym miejscu, czy wycenie podlegał pakiet kontrolny, czy mniejszościowy oraz ustosunkowanie się do kwestii płynności pakietu. Szerzej na ten temat we wpisie: Na czym polega wycena udziałów w spółce?

„Standard…” wymaga, aby w raporcie z wyceny określono dwie daty:

• datę na którą wyznaczona jest wartość przedmiotu wyceny,
• datę w której został sporządzony raport z wyceny przez biegłego.

Kolejny wymóg „Standardu…” w ramach określenia specyfiki warunków zlecenia, to precyzyjne wyszczególnienie wszystkich źródeł informacji, na których opierała się wycena.

Opis przedsiębiorstwa i jego otoczenia w raporcie z wyceny

W punkcie 11.10.2 wyszczególniono następujące elementy opisu przedsiębiorstwa i jego otoczenia:

• forma prawna podmiotu
• opis historii przedsiębiorstwa,
• prezentację produktu/usługi,
• prezentację rynku/klientów,
• informacje o zarządzie,
• opis głównych aktywów oraz zobowiązań,
• prezentację ogólnych perspektyw/prognoz dla gospodarki, sektora oraz przedsiębiorstwa,
• opis historycznych transakcji dotyczących przedmiotu wyceny,
• informacje o sezonowości sprzedaży/działalności operacyjnej,
• informacje o konkurencji.

Forma prawna podmiotu to np. jednoosobowa działalność gospodarcza, spółka jawna, spółka komandytowa, spółka z o.o., spółka akcyjna etc. Specyfika wyceny z uwzględnieniem m.in. formy prawnej podmiotu będzie przedmiotem przyszłych wpisów na blogu.

Oczywista jest konieczność bliższego zapoznania się z przedmiotem wyceny poprzez przedstawienie jego historii (przede wszystkim momentów przełomowych), przedmiotu działalności (produktów/ usług), rynku i klientów a także osób zasiadających w zarządzie.

Opis głównych aktywów i zobowiązań stanowi już niejako wprowadzenie do kolejnej części wyceny stanowiącej analizę ekonomiczno-finansową.

Prezentacja perspektyw/ prognoz dla gospodarki, sektora, przedsiębiorstwa (w tym sezonowości sprzedaży/ działalności operacyjnej) oraz informacje i analiza konkurencji stanowią główne elementy analizy strategicznej wycenianego podmiotu. W moim przekonaniu zalecanym podsumowaniem tej części opisu byłoby sporządzenie (choć uproszczonej) macierzy SWOT przedstawiającej siły, słabości podmiotu oraz szanse i zagrożenia dla jego działalności wynikające z otoczenia.

Bardzo Istotną również informacją z perspektywy wyceny wartości przedsiębiorstwa jest wiedza na temat historycznych transakcji na udziałach/ akcjach wycenianego podmiotu, stąd również i ten element powinien zawierać raport z wyceny.

Elementy analizy ekonomiczno-finansowej w raporcie z wyceny

Raport z wyceny powinien zawierać przynajmniej następujące elementy analizy ekonomiczno-finansowej:

• analizę historycznych sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa,
• ewentualne korekty do historycznych sprawozdań finansowych,
• przedstawienie i wyjaśnienie głównych założeń do sprawozdań finansowych (jeśli wycena bazuje na prognozie sprawozdań finansowych),
• analizę wyników finansowych przedsiębiorstwa na tle sektora, w którym ono działa (jeśli jest to celowe dla wyceny).

W aspekcie analizy historycznych sprawozdań finansowych „Standard…” postuluje, by w raporcie zamieszczać historyczne rachunki zysków i strat oraz bilanse za okresy wystarczające z punktu widzenia celu przeprowadzenia wyceny oraz istoty działalności operacyjnej podmiotu. Zwykle za taki okres można uznać 3-5 letni horyzont czasowy. W uzasadnionych przypadkach okres ten może wymagać wydłużenia.

W kwestii ewentualnych korekt do sprawozdań finansowych dla celu przeprowadzenia wyceny, wymaga się, by korekty były rzetelnie i jasno wyjaśnione (podobnie jak i założenia do prognozy sprawozdań finansowych).

Główne składowe opisu zastosowanych metod wyceny oraz rekomendacji wartości

W ramach opisu zastosowanych metod wyceny oraz rekomendacji wartości w raporcie powinno się znaleźć:

• uzasadnienie wyboru zastosowanych podejść i metod wyceny,
• charakterystyka każdej zastosowanej metody wyceny, z przedstawieniem poszczególnych etapów i procedur,
• wyjaśnienia, w jaki sposób kluczowe wskaźniki/parametry użyte w wycenie zostały oszacowane i przyjęte przez wyceniającego,
• rekomendowaną wartość wraz z uzasadnieniem.

Prezentacja i charakterystyka poszczególnych podejść wyceny została omówiona we wpisach poświęconych odpowiednio podejściu dochodowemu, majątkowemu i porównawczemu-rynkowemu. W kolejnych wpisach przedstawiono następujące metody (wskazane w ramach poszczególnych podejść wyceny): DCF (w odmianie FCFF), DCF (w odmianie FCFE), zdyskontowanych dywidend, zdyskontowanych zysków, SAN, odtworzeniową, likwidacyjną, mnożników P/E, P/BV, EV/S, EV/EBITDA, EV/EBIT oraz mnożników branżowych.

Raport z wyceny przedsiębiorstwa – oświadczenia i klauzule

Ostatnią cześć raportu powinny stanowić oświadczenia i klauzule. Ich celem jest potwierdzenie przez biegłego, że przeprowadzona wycena została sporządzona zgodnie z zasadami etyki obowiązującymi członków Stowarzyszenia Biegłych Wyceny w Polsce. Zgodnie z punktem 11 „Standardu…” oświadczenia powinny wskazywać w szczególności:

• na sporządzenie wyceny przez biegłego zgodnie z jego najlepszą wiedzą i przekonaniem,
• na profesjonalizm, bezstronność i obiektywizm wyceniającego,
• na brak uzależnienia od przygotowania lub przedstawienia w raporcie przez wyceniającego wniosków oraz konkluzji z góry zakładanymi rezultatami,
• iż wynagrodzenie wyceniającego nie jest uzależnione od:
  • zawarcia w raporcie z góry zakładanych wartości,
  • otrzymanej w raporcie wartości przedmiotu wyceny,
  • uzyskania z góry założonego rezultatu,
  • przyszłych wydarzeń bezpośrednio związanych z celem wyceny,
  • konkluzji raportu korzystnej dla klienta.

Raport z wyceny – uwagi końcowe

1. Wskazany w niniejszym wpisie zakres raportu z wyceny stanowi – zgodnie z „Krajowym Standardem Wyceny” zawartość minimalną. Tym niemniej dotyczy on tzw. pełnej wyceny przedsiębiorstwa.
2. Zgodnie ze „Standardem…” „Raport z uproszczonej wyceny przedsiębiorstwa” i „Raport z kalkulacji wartości” mogą pomijać niektóre elementy występujące w raporcie z pełnej wyceny przedsiębiorstwa.
3. Zgodnie z punktem 11.11 „Standardu…” „W przypadku, gdy występuje konflikt interesów, wyceniający ma obowiązek w raporcie ujawnić jego istnienie i charakter. Zapis powinien być zamieszczony w klauzuli bezpośrednio pod wynikiem końcowym.”
4. Z kolei, zgodnie z punktem 11.13 „Standardu…”, „Raport z wyceny może być przedstawiony jedynie zamawiającemu, chyba że wyrazi on zgodę na przedstawienie raportu stronie trzeciej. Wyjątkiem od tej reguły jest nakaz sądu lub innego właściwego organu (policja, prokuratura itp.) na udostępnienie raportu z wyceny.”

W następnym tygodniu

W następnym tygodniu udzielę odpowiedzi na pytanie: „Czym różni się wycena przedsiębiorstwa małego od wyceny przedsiębiorstwa dużego?”

Autor: Dariusz Stronka

Zobacz naszą ofertę wycen:

wyceny                                                  wycena przedsiębiorstwa/ wycena spółki

wycena udziałów w spółce                           wycena zorganizowanej części przedsiębiorstwa