Premie i dyskonta w wycenie – czym są i kiedy się je stosuje?
Premie i dyskonta w wycenie to narzędzia służące zwiększeniu (premie) lub zmniejszeniu (dyskonta) ostatecznej wartości przedmiotu wyceny. O premię lub dyskonto koryguje się wartość pierwotnie uzyskaną (nazywać ją tu będę wartością bazową) w wyniku przeprowadzenia wyceny przy zastosowaniu różnych metod wyceny (np. DCF, w oparciu o wskaźniki: P/E, P/BV, EV/EBITDA, SAN, odtworzeniowej).
Uzasadnieniem dla stosowania premii i dyskont jest wystąpienie rozbieżności cech między tym „co wyceniono” przy zastosowaniu różnych metod wyceny a faktycznym przedmiotem wyceny. Jeśli ta rozbieżność cech wpływa na wartość przedmiotu wyceny, należy dokonać korekty uzyskanej wartości bazowej o premię lub dyskonto.
Kluczowe jest jednakże przy tym precyzyjne określenie i zdefiniowanie wartości bazowej.
Przykłady rozbieżności między wartością bazową a „faktyczną” wartością przedmiotu wyceny
Przykład 1 – spółka publiczna i niepubliczna
Dokonano wyceny w podejściu porównawczym spółki niepublicznej ABC przy wykorzystaniu mnożnika EV/EBITDA. Bazę odniesienia stanowiły spółki działające w analogicznym sektorze do wycenianego podmiotu notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. (Zakładamy, że wycena została przeprowadzona zgodnie z najlepszą sztuką wyceny.)
Uzyskany wynik wyceny przy zastosowanej metodzie EV/EBITDA określa wartość spółki ABC, ale w warunkach, gdyby była spółką notowaną na giełdzie. (A dodatkowo wycena stanowi wartość udziałów mniejszościowych – w tym przykładzie, aby zbytnio nie komplikować wątek ten pominięto). Spółka ABC jest spółką niepubliczną, w związku z tym należy dokonać w stosunku do uzyskanej wyceny bazowej odpowiedniej korekty. Spółki publiczne są wyżej wyceniane aniżeli (o takich samych parametrach) spółki nienotowane na giełdzie ze względu na możliwość łatwej sprzedaży udziałów Z tego tytułu – płynności udziałów – należałoby dokonać korekty dla spółki niepublicznej o brak płynności udziałów wycenianego podmiotu.
Przykład 2 – różnice w wielkości spółek
Dokonano wyceny w podejściu porównawczym stosunkowo niewielkiej spółki DEF na bazie faktycznie zrealizowanej transakcji na warunkach rynkowych spółki podobnej. Jednakże spółka podobna, na bazie której dokonano wyceny spółki DEF była kilkukrotnie większa. (Zakładamy, że wycena została przeprowadzona zgodnie z najlepszą sztuką wyceny.)
Uzyskany wynik wyceny przy zastosowanej metodzie określa wartość spółki DEF, ale przy założeniu, że jest większa. (Spółki większe są, przy innych czynnikach niezmienionych, ponadproporcjonalnie wyżej wyceniane). Z tego tytułu należy zastosować zatem dyskonto z tytułu wielkości.
Przykład 3 – udziały większościowe i mniejszościowe
Przedmiotem wyceny były udziały większościowe firmy XYZ. Wyceniono natomiast w pierwszym etapie (przy zastosowaniu metod wyceny) całą spółkę XYZ. Posiadając udziały większościowe ma się kontrolę nad spółką i z tego tytułu za takie udziały płaci się w praktyce gospodarczej „premię”. Kalkulując wartość udziałów większościowych należy odpowiednio skorygować ich wartość o „premię za kontrolę”.
Premie i dyskonta w wycenie – rodzaje
Powyższe przykłady ilustrują zastosowanie głównych rodzajów premii i dyskont w wycenie przedsiębiorstwa tj.:
- premia za kontrolę/ dyskonto z tytułu braku kontroli,
- premia/ dyskonto z tytułu płynności udziałów,
- premia/ dyskonto z tytułu wielkości przedsiębiorstwa.
Jak wynika z przytoczonych przykładów premie i dyskonta stosuje się najczęściej w następujących przypadkach:
- wyceny przedsiębiorstwa metodą mnożnikową (w podejściu porównawczym-rynkowym),
- wyceny udziałów większościowych lub mniejszościowych (na bazie wyceny całego przedsiębiorstwa bez znaczenia jakimi metodami je wyceniono).
Poszczególne rodzaje zidentyfikowanych premii i dyskont będą przedmiotem kolejnych wpisów na blogu.
Zastosowanie premii i dyskont w wycenie
Zwykle premie i dyskonta ujmuje się w procentach w stosunku do wartości bazowej przedmiotu wyceny.
Uwzględnienie premii w ostatecznej wartości przedmiotu wyceny ilustruje poniższa formuła:
gdzie:
WPo – wartość przedsiębiorstwa (przedmiotu wyceny) ostateczna,
WPB – wartość przedsiębiorstwa (przedmiotu wyceny) bazowa,
P – premia (w ujęciu procentowym).
Z kolei ujęcie w ostatecznej wartości przedmiotu wyceny dyskonta przedstawia poniższa formuła:
gdzie:
D – dyskonto,
pozostałe oznaczenia jak poprzednio.
Premie i dyskonta w Krajowym Standardzie Wyceny Przedsiębiorstw
Premie i dyskonta w wycenie wg Krajowego Standardu Wyceny Przedsiębiorstw
O dyskontach i premiach mowa jest w punkcie 9 Krajowego Standardu Wyceny Specjalistycznego „Ogólne zasady wyceny przedsiębiorstw”.
Istotę dyskont i premii wyjaśnia punkt 9.3 Standardu. Stanowi on, że „dyskonta i premie to narzędzia, które służą do ilościowego określenia korekty wartości w stosunku do wartości bazowej.”
Standard odnosi się również do konieczności zdefiniowania wartości bazowej. Zgodnie ze „Standardem…” „zastosowanie premii lub dyskonta wymaga określenia i zdefiniowania wartości bazowej, w stosunku do której będą one stosowane. Wartość bazowa jest to wartość wycenianych udziałów przed dokonaniem korekt z tytułu dyskont lub premii.” (p. 9.2 Standardu)
W punkcie 9.5 wskazano, że „Wyceniający powinien rozważyć, czy należy dokonać korekt wartości związanych z poziomem płynności, brakiem kontroli, czy wielkością przedsiębiorstwa.” Zatem Standard odnosi się do trzech wspomnianych rodzajów korekt i uznaje, że w kompetencji Wyceniającego jest ocena, czy należy je zastosować. Przy czym jeżeli Wyceniający zdecyduje się na ten krok, to „każde zastosowanie premii lub dyskonta powinno być zdefiniowane i uzasadnione” (punkt 9.4 Standardu)
Do wyceny udziałów bezpośrednio nawiązuje punkt 9.6 Standardu, stanowiący, że „w wycenie udziałów uwzględnia się występujące uprawnienia i ograniczenia związane z prawem do przedsiębiorstwa lub z udziałem, niezależnie od formy prawnej jego funkcjonowania.”
W następnym tygodniu odpowiem na pytanie: Z czego wynika dyskonto z tytułu braku płynności, ile wynosi i kiedy ma zastosowanie?
Autor: Dariusz Stronka
Zobacz naszą ofertę wycen:
wyceny wycena przedsiębiorstwa/ wycena spółki
wycena udziałów wycena zorganizowanej części przedsiębiorstwa
Zapraszamy do komentowania i dzielenia się własnymi spostrzeżeniami